Köpek Balıkları
Köpek balıkları yüzgeçlerini dengeleme, yönlendirme, kaldırma ve itme için kullanılır. Kanatların her biri farklı bir şekilde kullanılır. Sırt orta hattı boyunca birinci ve ikinci sırt yüzgeci adı verilen bir veya iki yüzgeç bulunur. Bunlar, yuvarlanmayı önleyici dengeleyici kanatçıklardır. Bu iki yüzgecin başlangıç noktasında dikenleri olan ve olmayan türleri bulunur. Dikenleri bulunan köpek balıkları savunmacıdırlar ve dikenlerin üzerinde, battığı zaman tahriş edici ve kısmen zehirleyici bir sıvı salgılarlar. Göğüs yüzgeçleri başın arkasından başlar ve dışa doğru uzanır. Bu yüzgeçler, yüzme sırasında yönlendirme için kullanılır ve köpek balığının kaldırma kuvveti sağlamasına yardımcı olur. Kuyruk bölgesi; kuyruk, kuyruk sapı ve kuyruk yüzgecinden oluşur.
Kuyruk sapı, kuyruk yüzgecinin hemen önünde bulunan ön çukurlar olarak bilinen çentiklere sahip olabilir. Kuyruk yüzgecinin farklı boyutlarda olabilen bir üst ve alt lobu vardır ve şekli türler arasında değişiklik gösterir. Kuyruk yüzgecinin (heteroserkal veya homoserkal) birincil kullanımı itme kuvveti sağlamaktır. Kuyruk yüzgecinin üst lobu en fazla itişi sağlayan vücut parçasıdır. Bunun bir kısmı köpek balığını aşağı doğru zorlama eğiliminde olur. Bu kuvvete karşı kaldırma, pektoral yüzgeçler ve birlikte çalışan gövde şekli (bir kanat profili gibi) tarafından sağlanır. Çoğu bentik köpek balığı türündeki güçlü olmayan kuyruk yüzgeci (heteroserkal), deniz tabanına yakın engelsiz yüzmeye izin verir. (yani hemşire köpek balıkları ve zebra köpek balıkları). Bununla birlikte, en hızlı yüzen köpek balıkları (makos ve porbeagles gibi), maksimum itme gereksinimi ile uyumlu ay şeklindeki kuyruk yüzgeçlerine (homoserkal) sahip olma eğilimindedir.
Doğal yaşamında bir usta olarak yaratılmış bu canlıların anatomisini anlattık fakat şöyle üzücü bir konu var ki…
Köpek Balığı Çorbası
Asya’da köpek balığı yüzgeci çorbası içmek zenginlik ve mevki göstergesi olsa da, bu lüks uğruna her yıl 73 milyon köpek balığının öldürülüyor. Çin ve Vietnam mutfağında oldukça yaygın olan bu çorba genellikle düğünlerde ve ziyafetlerde servis edilen, yüzyıllar öncesinden maalesef günümüze uzanan bir “gelenek”. Çin’de bu çorbanın kansere iyi geldiği söyleniyor. Tabii sadece söyleniyor çünkü bununla ilgili hiçbir bilimsel veri yok. Hatta fazla tüketiminin erkeklerde kısırlığa neden olduğu da söyleniyor.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi (U.S. Food and Drug Administration) köpek balığı, kılıç balığı, ton balığı gibi büyük balıklar cıva içerdiğinden hamile kadınların, küçük çocukların ve emziren kadınların kesinlikle tüketmemesi gerektiğini söylüyor. Gaia Dergi’de yer alan habere göre, bu lüks uğruna bazı köpek balığı türleri son 15 yılda yüzde 98 oranında azaldı ve 200’den fazla köpek balığı türü Uluslararası Köpek Balığı Vakfı tarafından nesli tükenmekte olan türler listesine alındı. İnsanlar genelde köpek balıklarını vahşi olarak düşünürler fakat kendi türümüzün bu deniz sakinlerine sırf geçici bir lezzet için yaptıklarını görene kadar bekleyin.
Önce ele geçirdikleri vücut parçasını – onlar acı içinde kıvranıp kırbaçlanırken vahşice sökülen yüzgeçlerini – söküp alıyor insanlar. Hayır, köpek balıkları bu işkencede ölmüyor. Daha da kötüsüne maruz kalıyorlar. Yüzgeçleri alındıktan sonra, işe yaramaz parçalar gibi denize geri atılıp kan kaybından ölmeye, boğulmaya ya da diğer deniz canlıları tarafından canlı canlı yemeye bırakılıyorlar. Amerika’da bunları yapmak yasa dışı olmasına rağmen, sınırları içerisinde köpek balığı yüzgeci alım-satımına izin verdiği için bu kanlı ticarette ABD’nin de payı çok. Hatta Savannah (Georgia Eyaleti) bu ticaretin en çok yapıldığı yerlerden biri.
Fakat şu an bunu durdurmak için şöyle bir fırsat var: ABD Kongresi‘nde bir grup yakın zamanda Köpek balığı Yüzgeci Ticareti Tasfiye Yasası‘nı duyurdular, ki bu da ABD’de “köpek balığı yüzgeci ya da onu içeren herhangi bir ürünü bulundurma, satın alma, satma, taşıma, ya da ticaretini yapmayı” yasa dışı hale getirecek. Oceana‘nın yeni raporuna göre “Köpek balığı yüzgeci ticaretinin yurt genelinde yasaklanması, uluslararası yüzgeç ticaretini azaltacak, mevcut yüzgeç yasağı uygulamalarını geliştirecek ve ABD’yi köpek balığı koruyuculuğunda lider konuma getirecektir.”
Medya köpek balığı saldırıları nedeniyle insanların mağduriyeti hikâyelerine dikkat çekmeye çalışsa da, gerçekte bizler onlardan çok daha vahşiyiz. Her yıl ortalama 70 – 100 köpek balığı saldırısı gerçekleşiyor ve bunlardan sadece 5’i kötü şekilde sonuçlanıyor. Fakat söz konusu para olunca, bu kanlı ticaretten hiçbir akım yeterince söz etmiyor. İnsanların her yıl katlettiği milyonlarca köpek balığı ile karşılaştırılınca, aslında tuvalet kazalarından veya oda spreyinden ölen Amerikalıların sayısı köpek balığı vakalarında ölenlerden çok daha fazla.
Köpek balıkları temel türlerdendir. Yaşadıkları ekosistemi dengede tutarlar ve bizim buna son derece ihtiyacımız var çünkü sağlıklı okyanuslar sağlıklı bir dünya için gerekli. Dünya’ya ve köpek balıklarına bir iyilik yapın ve çok geç olmadan bu konuda sesinizi duyurun. Yılda 73 milyon köpek balığının yüzgeç çorbası için ve 56 milyar kara hayvanının damak zevkimiz, modamız, eğlencemiz, onları doğal ortamlarından ayırmamız ve evlerini yok etmemiz, berbat koşullarda yaşamak zorunda bırakmamız ve umursamazlığımız sonucu öldürüldüklerini unutmayın. Extinction Soup adlı 3 buçuk dakikalık minik belgeseli izleyip farkındalık oluşturmak adına paylaşabilirsiniz.